جامعه‌شناسی کمک‌رسانی بعد از وقوع فاجعه؛ مطالعه‌ای درباب روستاهای شهرستان بم بعد از زلزلة سال 1382

نویسندگان

  • احمدرضا اصغرپور ماسوله استادیار جامعه‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
  • غلامرضا صدیق اورعی استادیار جامعه‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده مقاله:

در مقالة حاضر، با استفاده از داده‌هایی که از روستاهای زلزله‌زدة بم بعد از وقوع زلزلة سال 1382 جمع‌آوری شده است، یکی از مهم‌ترین انگاره‌های جامعه‌شناختی در زمینة فجایع طبیعی بررسی شده است. زلزله یا هر فاجعة طبیعی دیگر به بخش یا لایه­ای از جامعه آسیب می‌زند که لایة ریخت‌شناختی (مورفولوژی) نامیده می‌شود و طی آن احتمال دارد که جامعه بخشی از اعضای خود را از دست بدهد. این لایه شامل امکانات و ویژگی‌های فیزیکی جامعه است. میزان آسیب‌دیدگی اعضای جامعه، تابعی از شدت حادثه و نیز استحکام فیزیکی و آمادگی دفاعی آن است. ازدست‌دادن برخی از اعضا برای جامعه دو پیامد مهم دارد: اول، آسیب‌دیدن شبکه‌های روابط اجتماعی، و دوم، فعال‌شدن اعضای شبکه­های اجتماعی برای جبران آسیب‌دیدگی. بعد از وقوع حادثه و آسیب‌دیدگی بخشی از جامعه، لایه‌های دیگر فعال می‌شوند و تلاش می­کنند آسیب را حتی‌الامکان کاهش دهند و به‌سوی بهبودی بروند. ویژگی مهم شبکه‌های اجتماعی آن است که عموماً به گره‌های خاصی متکی نیستند و ازبین‌رفتن گره‌های معدود به گسست در شبکه نمی‌انجامد، بلکه دیگر اعضای شبکه را به نزدیکی ترغیب می‌کند. البته، این ادعا را دو عامل مهم محدود می‌کنند: اول، تعداد اعضای آسیب‌دیده، و دوم، میزان فشار معیشتی بر بازماندگان. هر دو عامل اگر افزایش یابند ممکن است انسجام اجتماعی را مختل کنند، نظم اجتماعی را بر هم بریزند و اشخاص را به‌سوی فردگرایی سوق دهند. تحلیل‌های انجام‌شده با استفاده از داده‌های کمّی دست‌ اول نشان می‌دهد که در روستاهای زلزله‌زدة بم، شبکه‌های اجتماعی به یاری تقریباً تمام افراد آسیب‌دیده رفته‌اند و گرچه خود بازماندگان هم آسیب­ دیده بودند، کمک‌رسانی متوقف نشده و این خود عامل مهمی در هضم سریع‌تر پیامدهای ناگوار زلزله بوده است.    

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی فراوانی عفونت روده‌ای تا یک ماه بعد از زلزله بم در سال 1382

اهداف. ایران یک کشور زلزله ‌ خیز می‌باشد ، زلزله اخیر بم 90 درصد تخریب و حدود 35000 کشته برجای گذاشت . با توجه به اهمیت عفونت‌های روده‌ای بعد از زلزله این مطالعه انجام گرفت . روش ها. این بررسی یک مطالعه توصیفی از نوع Descriptive study است که در منطقه زلزله‌زده بم انجام شد و آمار بیماران مبتلا به عفونت‌های روده‌ای از پرونده‌های مراکز درمانی منطقه، مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها. عفونت‌های روده ‌...

متن کامل

مدیریت پسماندهای جامد شهر بم، قبل و بعد از زلزله پنجم دی ماه سال 1382

مقدمه. سهم ایران از سوانح و پدیده ‌ های نامطلوب طبیعی حدود 6 درصد کل پدیده های جهان است و از آن جا که ایران بر روی قسمت میانی کمربند لرزه خیز آلپ - هیمالیا قرار دارد ، زلزله سهم عمده ای از سوانح را به خود اختصاص می ‌ دهد . پس از زلزله ویرانگر منجیل که منجر به مرگ بیش از 20000 نفر گردید در ساعت پنج و بیست و دو دقیقه بامداد روز پنجم دی ماه 1382 مصادف با 26 دسامبر 2003 زلزله دیگری در شهرستان بم از...

متن کامل

بررسی آسیب‌‌‌های روانی-اجتماعی بعد از زلزله تحلیل موردی: زلزلة سرپل‌ذهاب در سال 1396

زلزله پدیده و بحرانی طبیعی است که علاوه‌بر تهدیدهای جانی و مالی در مناطق مسکونی، همواره آسیب­های اجتماعی و روانی­ای در پی دارد که بی‌توجهی به آن در درازمدت مشکلات و بحران­های زلزله­زدگان را عمیق­تر و تهدیدآمیزتر می­کند. توجه به پیامدهای اجتماعی و روانی، به‌مثابة ضرورت راهبردی و مدیریتی، موضوعی حیاتی در جهت ممانعت از آسیب­هایی است که غفلت از آنها صدمة جبران­ناپذیری در نواحی زلزله­زده و حتی در خا...

متن کامل

تحلیل تطبیقی شاخص‌های توسعۀ پایدار شهر بم بعد از زلزلۀ سال 1382 با سایر نواحی شهری کشور

امروزه نظام­های مدیریت و برنامه­ریزی شهری، در تلاش‎اند از طریق رصد تحولات توسعۀ شهری، برنامه­های توسعه را به سمت پایداری قوی­تر هدایت کنند. پایش تغییرات نظام شهری و تحولات ابعاد پایداری توسعۀ شهری، زیربنایی برای تحقق اهداف ارزشمند توسعۀ پایدار شهری شمرده می‎شود. در این میان شهر بم پس از زمین‎لرزۀ 1382، نسبت به سایر شهرهای کشور با تغییرات گسترده­ای در زمینه­های فیزیکی، اقتصادی ـ اجتماعی و زیست‎م...

متن کامل

ارزیابی مشارکتی مدیریت فاجعه در روستاهای زلزله زده بم

موضوع این مقاله ارزیابی مشارکتی مدیریت فاجعه در روستاهای زلزله زده بم (مطالعه موردی روستای درب باغ از توابع دهستان خواجه عسگر بخش مرکزی شهرستان بم) می‌باشد و هدف آن ارزیابی مشارکتی روستاییان از نحوه مدیریت جامعه محلی درسوانح طبیعی و چگونگی عملکرد مدیریت دولتی و غیردولتی بحران است. در ارزیابی مشارکتی جامعه جلب مشارکت روستاییان در ارائه نقطه نظرات و راه کارهای پیشنهادی برای بازسازی مناطق زلزله زد...

متن کامل

تحلیل تطبیقی شاخص های توسعۀ پایدار شهر بم بعد از زلزلۀ سال 1382 با سایر نواحی شهری کشور

امروزه نظام­های مدیریت و برنامه­ریزی شهری، در تلاش‎اند از طریق رصد تحولات توسعۀ شهری، برنامه­های توسعه را به سمت پایداری قوی­تر هدایت کنند. پایش تغییرات نظام شهری و تحولات ابعاد پایداری توسعۀ شهری، زیربنایی برای تحقق اهداف ارزشمند توسعۀ پایدار شهری شمرده می‎شود. در این میان شهر بم پس از زمین‎لرزۀ 1382، نسبت به سایر شهرهای کشور با تغییرات گسترده­ای در زمینه­های فیزیکی، اقتصادی ـ اجتماعی و زیست‎م...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 13  شماره 2 (جامعه شناسی مصایب جمعی و مدیریت بحران)

صفحات  104- 122

تاریخ انتشار 2019-06-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023